Mensen vertonen allemaal eenzelfde type lichamelijke reacties als ze geconfronteerd worden met een bedreiging en/of angst ervaren. Bij de primitieve mens ging dat meestal gepaard met reëel levensgevaar, bijvoorbeeld een aanval van wilde dieren. Tegenwoordig gaat de mens meer gebukt onder ingrijpende levensgebeurtenissen, zoals verlies van bedrijf of baan of krenking van het gevoel van eigenwaarde. Ook keren spanningen en irritaties vaker terug. Situaties die stress veroorzaken worden gekenmerkt door onvoorspelbaarheid en oncontroleerbaarheid. Dus het niet kunnen beïnvloeden roept diverse gevoelens op zoals frustratie, ongenoegen en ergernis.
Onze hersenen nemen de ‘bedreigingen’ van nu echter even ernstig als die van de primitieve mens. Het lichaam wordt door de hersenen aangezet om te vechten of te vluchten. Als de situatie wordt ingeschat als bedreigend, met kans om te verliezen, dan zal de reactie vluchten zijn. Als de inschatting meer naar een overwinning neigt wordt er gevochten. Vechten en vluchten staan het bereiken van een doel in de weg.
Voor sturing moet je kunnen nadenken. Dat doen we niet als het deel van de hersenen waar de vecht- en vluchtreacties worden geactiveerd overactief is (het zgn. limbische brein). Nadenken en vertonen van bijpassend gedrag en handelen doen we met hulp van het deel van de hersenen dat de cortex heet.
Tussen mensen bestaan veel verschillen in de stressrespons. Maar voor iedereen geldt dat een geuite emotie een zakkende emotie is. En pas als de emotie gezakt is kan er weer zelf bewust richting gegeven/gestuurd worden. Zakt de emotie niet, dan blijft inadequaat gedrag doorgaan.
Het effect van coaching (zoeken naar richting) of mediation (het vinden van een oplossing) is dat emoties kunnen worden geuit en dus zakken. De hersenen kunnen dan weer op de juiste manier actief zijn: weer helder kunnen nadenken over de richting die gekozen moet worden.
Reden genoeg om hier op de juiste manier aandacht te besteden.
Thijs Tacken
